ورزش کشتی یکی از باسابقه ترین رشته های ورزشی است که در نزد ملل گیتی از دوران باستان به شکل های مختلف برگزار می شده و تقریباً در هیچ ایل و قبیله و روستا و شهری نیست که این ورزش برای مردم آشنا نباشد . با اطمینان می توان گفت که زور آزمایی و کشتی گرفتن از دورانهای نخستین ظهور انسان بر روی کره زمین مورد توجه بوده و در اوغات فراقت یا در جنگها و نزاعها به شکلی طبیعی و غریزی اجرا می شده است .

انسان شاید نخستین درس راه و رسم کشتی گرفتن و زورآزمایی کردن را از حیوانات آموخته باشد . وقتی انسان نخستین دریافت که به کمک قدرت بدنی و زوربازوی خود میتواند بهتر بر حریفان و حیوانات مهاجم چیره شود بیشتر به اهمیت کشتی پی برد . بنابراین بخشی از اوغات فراغت انسانهای اولیه با کشتی گرفتن سپری می شد تا مهارت و آمادگی لازم را در این فن پیدا کنند و در وقت نیاز بکار ببرند .

● کشتی در طول تاریخ

بسیاری از کتیبه هایی که از روزگاران قدیم و در حدود پنج هزار سال پیش به جای مانده و توسط باستان شناسان کشف شده است ثابت میکند که کشتی در میان مصریان و آشوریان رواج بسیار داشته و دارای قاعده و مقررات مخصوصی بوده است .

از بین النهرین و مصر فنون کشتی به مناطق دور و نزدیک آسیا و روم و یونان راه پیدا کرد و در هر جا گسترش و تکامل بیشتری یافت . مربیان کشتی در یونان باستان مراحل اجرای هر فن کشتی را به صورت چند نقاشی در حالات مختلف بر روی صفحات کاغذ پاپیروس نقاشی می کردند و به کمک آنها شاگردان خود را تعلیم می دادند .

با رواج کشتی در یونان مسابقات مربوط به آن نیز از سال ۷۰۴ قبل از میلاد به مواد پنجگانه بازیهای المپیک باستان افزوده شد . مسابقات پنجگانه در بازیهای المپیک یونان باستان که پنتاتلون گفته می شد عبارت بود از دویدن – پریدن – پرتاب نیزه – پرتاب دیسک و کشتی گرفتن .

قوانین اولیه کشتی در یونان باستان چنین بود که هر کسی سه بار زمین بخورد مغلوب به حساب می آید . ولی در بیشتر کشتیهای باستانی رسم بر این بود که اگر هر قسمت از بدن البته به جز کف پاها با زمین تماس پیدا کند آن کشتی گیر بازنده اعلام شود .

از مشهورترین پهلوانان و کشتی گیران یونان در قرن ششم پیش از میلاد پهلوانی بود به نام میلو از اهالی کروتون . در ۶ دوره پیاپی از بازیهای المپیک به مقام قهرمانی رسید و در ۳۲ مسابقه بزرگ پهلوانی هم حریفان خود را شکست داد تا بلند آوازه ترین کشتی گیر زمان خود باشد .

در قاره پهناور آسیا ورزش کشتی در میان قبایل و ایلات و عشایر همواره رایج بوده و محبوبیت بسیار داشته است اما رواج این ورزش در مغولستان – ژاپن – ایران و هندوستان بیشتر از دیگر مناطق آسیا بوده و هنوز هم هست .

● کشتی در ایران

در ایران قدیم کشتی گرفتن و زور آزمایی کردن اهمیت بسیار داشته است و این ورزش در زندگی و سنتهای ما ایرانیان به قدری ریشه دوانده که تبدیل به یک ورزش ملی شده است .

درباره کلمه کشتی باید گفت که زرتشتیان و پارسیان باستان هنگام غروب آفتاب بندی به کمر خود می بستند و در برابر کانون آتش به دعا خواندن می پرداختند . آن کمربند کستی نامیده می شد و کشتی گرفتن هم از این کلمه آمده به معنی کمر یکدیگر را گرفتن . البته واژه کستی هم در طی زمان تبدیل به کشتی شده است و امروزه برای نامیدن این ورزش که زورگری و زور آزمایی است به کار میرود .

تاریخ پهلوانی ایران سرشار از نامهای آشنایی است که قدرت بدنی و نیروی خود را در راه مبارزه با بی عدالتی و دفاع از مظلومان بکار برده اند . از پهلوانان قدیم پوریای ولی – عبدالرزاق – مفرد قلندر – فیله همدانی – شمس محمد – محمد مالانی و یوسف ساوی شهرت و محبوبیت بیشتر دارند و از پهلوانان دوره معاصر میتوان به نامهای مشهوری همچون ابراهیم یزدی – اکبر خراسانی – حاج محمد صادق بلور فروش و حاج سید حسن رزاز اشاره کرد .

● کشتی های محلی در ایران

در نقاط مختلف ایران متناسب با شرایط آب و هوایی و آداب و رسوم مردم کشتی های مختلف و متنوعی رواج دارد که مشهورترین آنها عبارتند از :

کشتی پهلوانی ( در زور خانه ها ) – کشتی باچوخه ( سراسر استان خراسان ) – کشتی لوچو ( روستاهای مازندران ) – کشتی گیله مردی ( استان گیلان )– کشتی زوران پاتوله ( کردستان )– کشتی جنگ یا زوران ( الیگودرز و روستاهای آن ) – کشتی بغل به بغل ( روستاهای قزوین ) – کشتی آشیرما ( آذربایجان شرقی و روستاهای اطراف خوی )– کشتی گرش ( مناطق ترکمن نشین )– کشتی عربی ( ایلات و عشایر خوزستان ) – کشتی کمر بندی ( اصفهان و روستاهای فریدن )– کشتی لشکر کشی ( استان یزد ) – کشتی گچ گردان ( سیستان و بلوچستان به ویژه در روستاهای زابل ) – کشتی دسته بغل ( استان فارس به ویژه منطقه ارسنجان ) و دیگر انواع کشتی در میان ایلها و عشایر و مناطق روستایی ایران .

● موقعیت کشورها

در مسابقات جهانی و بازیهای المپیک هر بار حدود ۵۰۰ کشتی گیر قوی هیکل و زورمند از سراسر دنیا قدم به میدان مسابقه می گذارند که در آن میان کشورهای شوروی – آمریکا – آلمان – بلغارستان و ایران از قدرتهای برتر کشتی جهان به شمار می روند .

● معروفترین کشتی گیران جهان

جورج هاکن اشمیدت معروف به شیر روسی . این پهلوان به مدت ۱۰ سال ( از سال ۱۸۹۸ تا سال ۱۹۰۸ ) از هیچ حریفی شکست نخورد . در سال ۱۹۶۸ در سن ۹۱ سالگی در گذشت .

یاشار دوغو کشتی گیر معروف ترکیه و فاتح مدال طلای المپیک ۱۹۴۸ ( در وزن ۷۳ کیلو ) و قهرمان جهان در سال ۱۹۵۱ .

تدیا شویلی ( شوروی ) ازبهترین کشتی گیران جهان در دهه ۱۹۷۰ که در وزنهای ۸۲ و ۹۰ کیلوگرم کشتی می گرفت . او در فاصله سالهای ۷۶ – ۱۹۷۱ تعداد ۶ مدال طلا از بازیهای المپیک و مسابقات قهرمانی جهان به گردن آویخت .

حمید کاپلان ( ترکیه ) کشتی گیر سنگین وزن و قهرمان المپیک ۱۹۵۶ و قهرمان جهان در سال ۱۹۵۸ .

الکساندر مدوید ( شوروی ) برنده مدال طلا در المپیک های ۱۹۶۴ – ۱۹۶۸ – ۱۹۷۲ و قهرمان دنیا در سالهای ۱۹۶۲ – ۱۹۶۳ – ۱۹۶۷ – ۱۹۶۹ – ۱۹۷۰ و ۱۹۷۱ . افتخارات و پیروزمندیهای او در تاریخ کشتی جهان بی نظیر است .

واتانابه ( ژاپن ) تنها کشتی گیر بدون شکست جهان و قهرمان المپیک و دنیا در سالهای ۱۹۶۴ – ۱۹۶۲ . او در طی سالهای ورزش خود ۱۸۶ کشتی در میدانهای ملی و بین المللی گرفت و در هیچ یک از آنها مغلوب نشد .

● کشتی ایران

ورزش کشتی در ایران طرفداران بسیار زیاد دارد و ورزش ملی ما محسوب می شود . این ورزش از قدیم در زورخانه ها رواج داشته است ولی مسابقات کشتی زورخانه ای رفته رفته به خارج از گود زورخانه منتقل شده و به صورت آزاد و فرنگی گسترش یافته است .

ایران از سال ۱۹۴۸ ( المپیک لندن ) قدم به صحنه های بین المللی نهاد و به عنوان یک قدرت قابل حساب و درجه اول مطرح شد . درخشانترین پیروزی ایران ۲ بار کسب مقام قهرمانی جهان در سالهای ۱۹۶۱ ( یوکوهاما ژاپن ) و ۱۹۶۵ ( منچستر انگلستان ) بوده است . ضمن آنکه در قاره آسیا هم کشتی ایران همواره درخشش داشته و اغلب به مقام قهرمانی دست یافته است .

مشهورترین کشتی گیران ایران

از میان پهلوانان و کشتی گیران آزاد و فرنگی ایران که در مسابقات قهرمانی جهان و بازیهای المپیک مدال گرفته اند میتوان به این نامهای آشنا اشاره کرد :

جهان پهلوان غلامرضا تختی – عباس زندی – حبیبی – سیف پور – محمد علی صنعتکاران – منصور مهدی زاده – عبدالله موحد – ابراهیم جوادی – شمس الدین سید عباسی – محسن فرح وشی – منصور برزگر – محمد رضا نوایی – رمضان خدر – رضا سوخته سرایی – محمد حسین محبی – مجید ترکان – عسکری محمدیان – علیرضا سلیمانی – برادران خادم و ...

● قوانین و مقررات ورزش کشتی آزاد و فرنگی

آخرین تغییرات صورت گرفته در قوانین و مقررات کشتی به شرح به شرح زیر است .

▪ زمان کشتی نوجوانان ۱۶ ۱۷ سال در سه زمان ۳۰/۱ دقیقه ایی ، جوانان و بزرگسالان در سه زمان ۲ دقیقه ایی با ۳۰ ثانیه استراحت مابین آنها برگزار خواهد شد هر زمان دو دقیقه ایی از کشتی ها برای خودداری استقلال است و کشتی گیرانی که موفق شوند در دو زمان به پیروزی دست یابند به عنوان برنده معرفی خواهند شد و نیازی به برگزاری زمان سوم نیست .

▪ کشتی گیرانی که در یک زمان دو دقیقه ایی موفق به اجرای یک فن پنج امتیازی و یا دو فن ۳ امتیازی شوند بدون توجه به امتیازهای کسب شده از سوی حریف برنده آن زمان خواهند بود ، در چنین شرایطی داور مسابقه موظف است کشتی را قطع و از کشتی گیر برتر برای ادامه کشتی سئوال کند ، در صورت ادامه ندادن ، نتیجه آن زمان دو دقیقه ایی کشتی به سود کشتی گیر برتر اعلام خواهد شد .

▪ هر وقت در یک زمان کشتی اختلاف امتیازهای دو کشتی گیر به شش برسد ، رئیس تشک موظف است پس از به حالت عادی درآمدن کشتی دستور قطع آن را به داور وسط بدهد ، که در این شرایط داور از کشتی گیر برتر سوال میکند کشتی را ادمه می دهد یا خیر ، در صورت ادامه ندادن نتیجه زمان دو دقیقه ایی کشتی به سود کشتی گیر برتر اعلام خواهد شد .

تذکر : در شرایط فینال برای ادامه کشتی سئوال نخواهد شد .

▪ ادامه کشتی در هر شرایطی که فنی اجرا و به بیرون از تشک منتهی شود بدون توجه به امتیاز دریافت شده به وسیله مجری سر پا در وسط تشک خواهد بود .

▪ تنها در یک مورد که کشتی گیر مدافع در حالت خاک اقدام به انجام حرکات خطا کند پس از در نظر گرفتن امتیاز جریمه و اخطار از سوی داوران ، ادامه کشتی در خاک خواهد بود ، در بقیه حالات ادامه کشتی در هر شرایطی پس از قطع از سوی داور سر پا در وسط تشک دنبال خواهد شد .

▪ کشتی در هر زمان منجر به ضربه فنی شود ، ضربه کننده برنده نهایی کشتی خواهد بود ، در واقع تنها ضربه فنی و سه اخطاره شدن است که در هر زمانی روی دهد ، تمام کننده یک مسابقه خواهد بود .

▪ چنانچه کشتی .در یک زمان دو دقیقه ایی با نتایج ۱ ۱ ، ۲ ۲ ، ۴ ۴ و ۶ ۶ و هر نتیجه دیگر مساوی به اتمام برسد ، برنده کشتی کسی خواهد بود که کمترین اخطار را داشته باشد ، در صورت مساوی بودن امتیازها و اخطارها کشتی گیری که آخرین امتیاز را دریافت کرده است به عنوان برنده آن زمان اعلام خواهد شد .

▪ فرار از تشک و فرار از فن ، تمارض استفاده از فنون خطا با یک امتیاز جریمه و یک اخطار برای خاطی همراه خواهد بود .

▪ در هر زمان از طول کشتی ، تعداد اخطارهای کشتی گیری به سه برسد بازنده کشتی خواهد بود حتی اگر از نظر امتیاز نسبت به حریف برتری داشته باشد .

▪ در شرایط ضربه فنی ، سه اخطاره شدن ، حاظر نشدن روی تشک به هر نحوی آسیب دیدگی ، کشتی گیر برنده صاحب پنج امتیاز مثبت خواهد شد و به بازنده نیز امتیازی تعلق نخواهد گرفت .

▪ اجرای مکرر بارانداز و فتیله پیج مجاز است و مجری می تواند در طول کشتی به دفعات از این دو فن استفاده کند .

▪ چنانچه کشتی گیری در کش و قوس و بدون هول دادن از سوی حریف پایش از تشک خارج شود یک امتیاز از دست خواهد داد ، این شرایط برای مجری فن یا مدافع یکسان است ، یعنی اگر مجری هم در حالت اجرای فن پایش از تشک خارج شود یک امتیاز از دست میدهد .

▪ در مقررات جدید اخطار کم کاری ( پاسیو ) وجود ندارد در مقابل کشتی گیرانی که حالت کم کاری داشته باشند پس از یک باز تذکر از سوی داور در صورت ادامه با یک امتیاز و یک اخطار کشتی را قطع پس از اعلام به کشتی گیر.

▪ کشتی گیرانی که به هر صورت از انجام کشتی با حریف خودداری و یا بطور عمد وانمود به آسیب دیدگی کنند ، خطا کار شناخته شده و با یک امتیاز و یک اخطار جریمه برخواهند شد .

تذکر : در صورت آسیب دیدگی که با خونریزی همراه باشد زمان استراحت مجاز پزشکی بدون در نظر گرفتن جریمه برای کشتی گیر آسیب دیده حفوظ خواهد بود .

▪ فاصله بین دو کشتی از ۳۰ به ۱۵ دقیقه کاهش یافته است .

▪ فرار از تشک در حالت خاک با یک امتیاز و یک اخطار همراه است و ادامه کشتی سرپا در وسط تشک خواهد بود .

▪ کشتی گیرانی که در داخل تشک به داخل ریسک اقدام به اجرای فن میکنند و بدون دریافت امتیاز در خاک حریف قرار می گیرند ، امتیازی از دست نمی دهند ، اما اگر به حالت ریسک در منطقه زون اقدام به اجرای فن کنند و در خارج از تشک در خاک حریف قرار گیرند ، یک امتیاز از دست می دهند و ادامه کشتی سرپا در وسط تشک خواهد بود .

▪ در شرایط خاک اگر مدافع بدون فشار از سوی حریف از تشک خارج شود یک امتیاز از دست می دهد ادامه کشتی سرپا در وسط تشک خواهد بود .

▪ چنانچه کشتی در پایان یک زمان دو دقیقه ایی با نتیجه صفر بر صفر به پایان برسد داوران با استفاده توست “ سکه ” مجری قانون سینه به سینه در فرنگی و خم گیری در آزاد را مشخص می کنند که شامل شرایط ذیل است :

ـ زمان برای اجرای قانون سینه به سینه یا خم گیری ۳۰ ثانیه خواهد بود ، چنانچه برنده توست نتواند در این مدت به امتیازی دست یابد با یک امتیاز و یک اخطار جریمه میشود و کشتی در یک تایم به سود حریف به اتمام خواهد رسید .

ـ در هر شرایطی که قبل از اتمام زمان ۳۰ ثانیه تعیین شده یکی از کشتی گیران موفق به اجرای فنی شود که امتیازی در بر داشته باشد ، کشتی بلافاصله از سوی داور قطع و آن تایم به سود مجری به اتمام خواهد رسید .

ـ در کشتی فرنگی اگر برنده توست موفق به جفت کردن دستان خود به دور کمر حریف شود ، داور موظف است بلافاصله سوت آغاز کشتی را بزند ، حتی اگر دستان حریف باز باشد ، در واقع در این شرایط فقط برنده توست برای داور مهم است .

ـ هرگز باز شدن دست مجری یا مدافع پس از سوت داور شامل جریمه و منجر به قطع کشتی نمی شود . تنها کسب امتیاز قبل از پایان ۳۰ ثانیه تعیین شده منجر به قطع کشتی خواهد شد ، اگر برنده توست نتواند تا ۳۰ ثانیه امتیازی کسب کند با یک امتیاز و یک اخطار جریمه مواجه خواهد شد .

ـ پای هر یک از کشتی گیران در شرایط عادی در اجرای قانون سینه به سینه یا خم گیری از تشک خارج شود با یک امتیاز و یک اخطار جریمه خواهند شد .

ـ هر یک از کشتی گیران بدون تلاش برای اجرای فن و به صورت هول حریف را از تشک خارج کند نه تنها امتیازی دریافت نمی کند بلکه با یک امتیاز و یک اخطار جریمه خواهد شد .

ـ در خم گیری داورم موظف پس از گرفتن خم از سوی برنده توست و بلافاصله پس از لمس دستان مدافع با بدن وی سوت آغاز کشتی را برنده ، پس از سوت اگر پای مدافع از دستان برنده توست خارج شود و یا حتی کشتی به حالت رودر رو هم در بیاید داور مجاز به قطع کشتی نیست ، تنها کسب امتیاز تا پایان مدت ۳۰ ثانیه منجر به قطع کشتی خواهد بود . در واقع برنده توست ۳۰ ثانیه فرصت دارد که به هر شکلی حتی پس از خارج شدن پای حریف از دستان وی موفق به کسب امتیاز شود ، در غیر اینصورت با یک امتیاز و یک اخطار جریمه میشود و زمان دو دقیقه ایی مسابقه به سود حریف به اتمام خواهد رسید .

ـ در اجرای قانون سینه به سینه یا خم گیری داور مجاز به لمس کشتی گیران نیست .

ـ کشتی گیران که یکبار از اجرای دستور داور شرپیچی کنند ( چه مدافع چه مجری ) اگر برای بار دوم عمل خود را تکرار کنند با یک امتیاز و یک اخطار جریمه مواجه خواهند شد .